Yapay zekâlar, insandan hızlı hesaplama, mukayese gibi analitik açıdan üstün olmaları nedeniyle önemli bir destek unsuru gibi duruyor. Ancak ben durumu turnusol kâğıdına damlattığımda alışılmış bir mavi-kırmızı rengin dışında görüntüler seziyorum. Birden sarı, yeşil gibi renklerle karşılaşılırsa hiç şaşırmam. Evet, yapay zekâlar herkese aynı şekilde eşit parametrik iletişim içinde olsalar belki sıkıntı çıkmazdı. Ama çoğu yapay zekâ kullanıcısının fark edemediği bir konu var.

Destek verdikleri bireylere bir kişisel hesap açılıyor ve birlikte kurdukları iletişimde bazı çıkarımlar yapıyorlar. Diğer kişiye özel sohbet oluşturuyorlar. Örneğin, birey duygusal bir yapıdaysa, diğer sohbetlerini duygusal bir temelde geliştiriyorlar. Bu husus bir açıdan hazzı yüksek bir iletişim zemini oluşturabilir. Ancak endişem de tam bu noktada başlıyor. Yapay zekâ, destek sağladığı kişiye uyumlu olacağım diye çaba içindeyken, bireyin çatışma ve hatalı düşüncelerini farkında olmadan pekiştirebilir. Durum bu şekilde geliştiğinde, bireyin olası problemlerini büyütmesi de kaçınılmaz olacaktır.

Geleceğin dünyasında insan ve yapay zekânın etkileşimi sonucu farklı karakter yapıları çeşitlenecek, baskınlıklar artacaktır. Bu, insanları psikolojik, sosyolojik, ekonomik ve daha birçok yeni değişimle karşı karşıya bırakacaktır. Bu unsur altında baktığımızda, bazı yapay zekâ-insan birliktelikleri olumlu neticelerle sonuçlanırken, bazıları da fark edilmeyecek yaralar ve zararlarla sonlanacaktır.

Peki bu soruna karşı ne tür önlemler alabiliriz?

YZ sistemlerine "davranış etiği" protokolleri yerleştirilebilir.

Kullanıcıların kişiselleştirme algoritmalarını görebileceği şeffaf arayüzler tasarlanabilir.

Duygusal yanıtlarda "Bu bir AI yorumudur" gibi açık uyarı etiketleri yerleştirilebilir.

Okullarda "Yapay Zeka okuryazarlığı" dersleri (algortimik farkındalık, dijital bilişsel çarpıtmalar) konulabilir.

Bir Yapay Zeka, kullanıcı iki haftadır depresif içerikler üretiyorsa, otomatik olarak "Bu konuyu bir insan uzmanla görüşmek ister misiniz?" önerisi sunabilir ve yerel destek hatlarına yönlendirme yapabilir.

Yapay Zeka insan psikolojisinin "aynası" değil, "dengelenmiş yansıtıcısı" olması. Teknoloji ilerledikçe bu önlemlerin de dinamik şekilde güncellenmesi gerekir.

Kalın sağlıcakla.