Kendilik Üzerine

Toplumsal normlar ortak yaşamda; düzeni, refahı ve sosyal sürdürülebilirliği sağlayan kurallar bütünüdür. Aksi takdirde birliktelik sağlanamayacağı gibi kargaşa çıkması ve bütünlüğün riske girmesi olasıdır. Sağlıklı toplumlarda toplumun normatif etkisi bireysel kimliği baskılayıcı ve benlik algısına ket vurucu bir rol üstlenmez.

Fakat baskıcı anlayışla şekillenen toplum ya da sistemlerde birey ortak düşünce ve davranış biçiminde hareket etmek zorundadır. Birey, kontrol takıntısından doğan didaktik üslup, pasif agresif davranışlar ya da gaslighting gibi psikolojik manipülasyon yöntemleri ile ödül ve ceza mekanizması arasında baskılanır. Bu durumda birey, dışlanma veya kabul görmeme çekincelerinden kaynaklı boyun eğme davranışına girebilir.

En basit ifadesi ile “sürüden ayrılanı kurt kapar.”

“Evet; eğer bir koyunsan.”(Ayrıca "kurtlarla dans" eğlenceli olabilir; akılcı bir cesaretle...)

Oysa, insana dayatılan sürü psikolojisinin temelinde sürüyü değil çobanı korumak vardır. Çünkü çoban koyunun etinden, sütünden, tüyünden faydalanmaktadır. Eksikliğinde ihtiyaçların karşılanmaması söz konusudur.

Bu pragmatik anlayış için önemli olan -doğru ya da yanlış olması önemsenmeksizin- bireyin değil toplumun çıkarlarıdır. Okumak, araştırmak, öğrenmek, sorgulamak, akıl yürütmek; zihinsel ve fikirsel özgürlük sağlayacağından sonu “maz” larla biten cümlelerle yetersizlik ve değersizlik duyguları tetiklenir. Aksi takdirde, farkındalık kazanan bireyin yaşadığı aydınlanma, otoriteye itaati riske ederek sistemin yapısal çöküşüne neden olabilir.

Eğitime ve bilgi edinmeye gösterilen karşı tavır, bireyi bir sistemin, kurumun veya düşüncenin içine hapsetmekle eş değerdir. Sistemin insan zihninde oluşturduğu parmaklıklar kurumsal yapıyı korumak üzere inşa edilmiş olup bireyin varoluşuna ve olumlu özbenlik algısının gelişmesine hizmet etmez. Birey, sistem tarafından kendisine biçilen rolü oynamak üzere revize edilir.

Oysa olumlu bir kendilik algısı ve varoluş çabası toplumu oluşturan bireyler arasında zihinsel ve ruhsal zenginliğin göstergesidir.